ĐẢO CÙ LAO CHÀM

Cù Lao Chàm thuộc vùng biển Hội An, tỉnh Quảng Nam, cách cửa Đại khoảng 15 km, là một nhóm gồm 7 đảo lớn nhỏ: hòn Lao, hòn Tai, hòn Dài, hòn Mồ, hòn La, hòn Khô mẹ và hòn Khô con. Tổng diện tích các đảo hơn 15 km², trong đó rừng chiếm khoảng 90%.

 

Nằm trong vùng biển Đông, Cù Lao Chàm chịu ảnh hưởng khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa. Mùa đông nhiệt độ từ 21^oC đến 22^oC, mùa hè khoảng 28^oC đến 29^oC. Lượng mưa trung bình từ 2000 - 2400mm/năm. Đây là khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề của áp thấp nhiệt đới trong vùng biển Đông.

Sách Đại Nam Nhất Thống Chí viết về Cù Lao Chàm như sau: “Cách huyện Diên Phước 68 dặm về phía Đông, ngất ngưỡng giữa biển gọi là đảo Ngoạ Long, cũng gọi là hòn Cù Lao, có tên nữa là Tiêm Bút, tên cổ là Chiêm Bất Lao. Làm trấn sơn cho cửa biển Đại Chiêm; dân phường Tân Hợp ở phía Nam núi, ruộng đất trên núi có thể cày cấy, thuyền bè nước ta thường trông núi này làm chừng đi về đều đổ ở đấy để lấy củi, nước…”

Trong các đảo ở Cù Lao Chàm, chỉ có hòn Lao là có người cư trú. Trên hòn Lao có 8 bãi cát phân bố dọc theo bờ phía Tây: bái Bấc, bãi Ông, bãi Làng, bãi xếp, bãi Chồng, bãi Bìm, bãi Hương và bãi Nần; dân cư tập trung sống ở bãi Làng và bãi Hương, khai phá những dải đất bồi hẹp, tạo thành một số ruộng bậc thang. Sườn phía Đông dốc đứng hiểm trở, không thể ở được.

Những đảo còn lại ở vùng này là núi đá, được cấu tạo bởi đá hoa cương (granit), diệp thạch, và cẩm thạch (marble). Hòn Biền cao nhất trong các ngọn núi ở Cù Lao Chàm (517m) nằm trên hòn Lao. Thực vật ở vùng này khá phong phú, có một số loại gỗ quý như lim, gõ, kiền kiền, chò, xoan núi…; các loại cây bụi thấp như sim, mua, các loại dây mây, song… Động vật hoang dã có khỉ, thỏ, trăn, rắn, kỳ đà, cheo, chim sẻ, cu đất, bìm bịp, đặc biệt là chim yến.

Chim yến tập trung làm tổ rất nhiều tại các hang Khô, hang Cả, hang Tò vò…, đó là loại chim nhỏ như chim sẻ, lông đen tuyền, ức có đốm trắng, đuôi ngắn chẻ đôi, chúng bay rất khoẻ, có thể vừa bay vừa đớp mồi trong không trung liên tục trong 10 giờ mỗi ngày. Chim yến chọn những hang đá có vách cao, cheo leo và thoáng để cư trú; yến làm tổ bằng nước bọt của chúng, tổ gắn chặt vào vách đá. Tổ yến là loại thực phẩm cao cấp và là loại dược liệu quý. Chim yến không chỉ mang lại nguồn lợi kinh tế đáng kể mà còn tăng vẻ độc đáo cho cảnh quan vùng hải đảo, cùng những con hải âu bay vờn trên mặt biển, từng đàn chim yến bay rợp một khoảng không gian xanh ngắt, với tiếng kêu ríu rít lẫn trong tiếng sóng rì rào. Dân làng Thanh Châu - thị xã Hội An - đã biết khai thác tổ yến từ thế kỷ XVII.

Vùng biển Cù Lao Chàm có nhiều loại cá, tôm, mực, cua, ốc...; là một ngư trường lớn, thuận lợi cho việc đánh bắt hải sản.

Bên cạnh những vách đá cheo leo hiểm trở, những hang động ngày đêm sóng vỗ dưới chân, những bãi cát trắng đã trở thành những bãi tắm lý tưởng, những dòng suối mát lạnh đổ xuống từ đỉnh núi. Vùng đảo này còn có nhiều dải san hô chìm trong làn nước biển xanh trong những ngày đẹp trời, dạo chơi quanh đảo bằng thuyền, ta có thể nhìn thấy rõ những đàn cá đủ màu sắc bơi lội quanh đám san hô trắng tinh hoặc đỏ hồng, những phiêu sinh vật dập dờn trong nước cùng với các loại rong, tảo xanh lục... Đây là vùng biển lý tưởng cho những người thích phiêu lưu, bơi lặn thưởng thức cảnh thuỷ cung.

Ngoài phong cảnh hữu tình, Cù Lao Chàm còn có những di tích lịch sử- văn hoá. Kết quả nghiên cứu khảo cổ học trong mấy năm gần đây cho biết, cách nay khoảng 3000 năm đã có người cư trú trên hòn Lao; tại bãi Ông, các nhà khảo cổ đã đào được nhiều mảnh gốm có dập hoặc khắc vạch hoa văn, một số rìu đá mài thuộc giai đoạn sơ kỳ thời đại đồng, thau.

Dưới thời vương quốc Champa, Cù Lao Chàm không chỉ là nơi lưu đày những tội nhân, nơi đây còn có dấu hiệu của sự giao thương quốc tế. Tại bãi Làng, các nhà khảo cổ đã khai quật được nhiều mảnh gốm đời Đường có niên đại khoảng từ thế kỷ VII-X, một số mảnh gốm Islam của vùng Trung cận Đông (khoảng thế kỷ IX-X), nhiều mảnh gốm Chăm, nhiều mảnh của các loại đồ thuỷ tinh cao cấp có màu sắc rất đẹp, cùng với những hạt chuỗi thuỷ tinh được chế tác rất tinh vi. Theo các nhà khảo cổ, với sự có mặt của các hiện vật nói trên đã phản ánh quan hệ giao lưu buôn bán ở vùng đảo này; nằm trên trục giao thông đường biển- con đường tơ lụa (hoặc con đường gốm sứ) nối liền các trung tâm buôn bán lớn của các quốc gia vùng Đông Nam Á và Trung Cận Đông; đây là điểm dừng chân thuận lợi để tránh gió bão, lấy nước ngọt và lương thực; có lẽ nơi đây đã từng là một bến chợ của thương thuyền nhiều nước.

Các nhà khảo cổ còn phát hiện được một số giếng cổ của người Chăm, những hệ thuỷ được người xưa tạo nên bằng cách xếp đá thành từng bậc để giữ nước, dùng cho cúng tế, sinh hoạt và trồng trọt...

Vào khoảng thế kỷ XVII, một số ngư dân Việt đã đến cư trú trên dải đất rộng ở Hòn Lao, dần dần tụ cư đông đúc lập nên làng Tân Hiệp. Những di tích gắn liền với giai đoạn này có thể kể đến như: miểu Tổ nghề khai thác yến sào ở bãi Hương, được ông Hồ Văn Hòa- một viên quan giữ chức Quản lĩnh tam tỉnh yến hộ dưới triều vua Gia Long- cho xây dựng để thờ các vị tiền bối của làng nghề yến.

 

Chùa Hải Tạng nằm ở xóm Cấm, sát chân núi phía Tây trên bãi Làng, là một di tích kiến trúc quan trọng của Cù Lao Chàm. Xưa kia thuyền bè qua lại thường ghé vào đảo để lấy nước ngọt hoặc trú bão, họ đã góp tiền của với dân sở tại xây dựng ngôi chùa làm nơi thờ cúng, cầu mong bình yên trên biển cả. Theo nội dung tấm bia của chùa, vào năm Cảnh Hưng 19 (1758), ngôi chùa này được xây dựng ở một địa điểm khác, nhưng đã bị bão tố làm sập đổ hoàn toàn, sau đó vào năm 1848, người ta đã xây lại ngôi chùa ở vị trí hiện nay; ngôi chùa có tường đá bao quanh, mái tam quan đắp vồng giả ngói âm dương, góc sân trái có miếu Ngũ Hành. Bộ vì kèo nếp nhà chính được kết cấu theo kiểu chồng rường giả thủ, với nhiều chi tiết chạm trổ tinh tế, thể hiện những hình hoa lá, cánh sen, đầu rồng... mái chùa lợp ngói âm dương. Ngoài những tượng thờ, trong chùa còn lưu giữ một đại hồng chung, được đúc vào nam Canh Dần (1770) dưới thời Minh Giác hòa thượng. Bản thân ngôi chùa là một kiến trúc cổ, lại nằm trong một không gian tĩnh mịch, càng làm tăng vẻ trang nghiêm, tô điểm cho thắng cảnh Cù Lao Chàm thêm phần hấp dẫn.

Phụ lục

TRUNG TÂM ĐIỀU HÀNH DU LỊCH ĐÀ THÀNH - DA THANH TRAVEL
Add: Lô 10 B4.4 Trường Sa, Quận Ngũ Hành Sơn, TP Đà Nẵng * Tel: 0511.2 638.638 * Fax: 0511.3 958638 - 0905.516.026
Email: info@dathanhtravel.com Website: www.dathanhtravel.com - www.thuexedanang.com - www.danangdulich.com